Wanneer ‘n besigheid verkoop word as ‘n lopende saak vind Artikel 197 van die Wet op Arbeidsverhoudinge (die Wet) toepassing en reguleer dit die oordrag van dienskontrakte waar die geheel of gedeelte van die besigheid verkoop (oorgedra) word as ‘n lopende saak aan ‘n koper.
Kortliks gestel, die nuwe werkgewer (die koper) word outomaties geplaas in die plek van die ou werkgewer (die verkoper) ten opsigte van alle dienskontrakte op die boeke onmiddellik voor die datum van oordrag. Dit beteken dat alle regte en verpligtinge tussen die ou werkgewer en sy werknemers op die datum van die verkoop, oorgedra word aan die nuwe werkgewer as regte en verpligtinge tussen die nuwe werkgewer en die werknemers.
Die koper moet dus die werknemers wat oorgedra word aanstel op terme en voorwaardes wat dieselfde is of ten minste nie minder voordelig is as die voorwaardes wat hulle onder die verkoper aangestel is nie. Dit beskerm die regte van elke werknemer deur te verseker dat sy of haar voorwaardes van aanstelling nie verander wanneer die besigheid verkoop word nie. Die sluit in erkenning van jare diens gelewer, bonusse betaalbaar, opgehoopte verlof en dispute met die ou werkgewer.
‘n Koper sal dikwels as deel van die onderhandeling van die verkoop as ‘n lopende saak, probeer om die oordrag van werknemers regte uit te sluit deur die onus te plaas op die verkoper om ‘n ‘plan’ te maak met werknemers en daardeur die werknemers te probeer uitsluit van die transaksie.
Die verkoper, in ‘n poging om ‘n ‘plan’ te maak, ontslaan sy werknemers voor die oordrag, en vind homself moontlik aanspreeklik vir onbillike ontslag. Terselfdertyd, is die koper ook nie vrygespreek nie. Die Wet stel dit duidelik dat die aanspreeklikheid van die ou werkgewer vir handelinge verrig voor die verkoop, insluitende die ontslag van ‘n werknemer of die verrig van ‘n onbillike arbeidspraktyk, oorgedra word aan die nuwe werkgewer en word aan die nuwe werkgewer toegereken. Die koper kan dus ook aanspreeklik gehou word vir die handelinge van die verkoper.
Die Wet bepaal verder dat die ou werkgewer en die nuwe werkgewer ‘n ooreenkoms moet sluit ten opsigte van verlof en ander betalings wat opgehoop het ten opsigte van werknemwers wat oorgedra word, aflospakette wat betaalbaar sou wees in geval van ontslag van werknemers weens operasionele vereistes, sowel as die allokasie van verantwoordelikheid vir betaling van enige van hierdie bedrae. Die verkoper moet ook die bepalings van enige sodanige ooreenkoms openbaar aan die werknemers wat oorgedra word.
Baie belangrik om te let is dat die Wet bepaal dat vir ‘n periode van twaalf maande na die datum van oordrag, die verkoper aanspreeklik bly op sy eie en tesame met die koper vir die betaling van enige bedrae verskuldig aan werknewers wat oorgedra is ten opsigte van verlof of aflospakette betaalbaar in geval van ontslag weens operasionele vereistes by die verkoper se likwidasie of sekwestrasie, tensy die verkoper kan bewys dat hy voldoen het aan die bepalings van Artikel 197 van die Wet.
Dus, verkoper wees bedag! Met die verkoop van jou besigheid mag jy jouself aanspreelik vind vir onbeplande werknemerseise, selfs na die oordrag van jou besigheid op ‘n stadium toe jy jou hande al ‘gewas het van die koop’.
Netso, moet kopers uiters versigtig wees sienende dat hulle hulself aanspreeklik kan vind vir werknemerseise voortspruitend uit die aksies van die vorige werkgewer voor die oordrag van die besigheid.
Om die potensiële aanspreeklikheid van beide partye aan te spreek, moet die partye verseker dat die verkoopsooreenkoms tussen hulle die risikos en verantwoordelik ten opsigte van die belangrike menslike element by die verkoop van ‘n besigheid sorgvuldig aanspreek.
